دیابت در کودکان
دیابت نوع یک، بیماری سیستم دفاعی بدن است و اگر والدین به موقع متوجه علائم این بیماری نشوند ممکن است زمانی مراجعه کنند که کودک حتی قند بالای 400 دارد.
سن ابتلا به بیماری دیابت در حال کاهش است.
اگر در روند تشخیص و درمان دیابت تاخیر بوجود آید ممکن است کودک با علائم حادتری مانند کمای دیابتی روبرو شود.
دیابت کودکان و نوجوانان با بزرگسالان متفاوت است و زمانی که والدین متوجه بیماری در فرزندشان میشوند، تغییراتی مثل کنترل روزانه و تزریق روزانه در زندگیشان اتفاق میافتد که باید حمایت روانی و اجتماعی از کودک انجام شود.
دیابت زماني رخ میدهد كه پانكراس (لوزالمعده) توليد و ترشح انسولين را متوقف ميكند.
انسولين باعث ذخيره قند در بافت عضلهاي، ماهيچهاي و سلولهاي كبدي شده و به سلولهای بدن در مصرف قند برای تولید انرژی کمک میکند.
بدن براي انتقال قند از خون به سلولها به هورمون انسولين نیاز دارد و اگر با كمبود انسولين مواجه شود قند به سلولها نرسیده و درنتيجه سلولها منبع انرژي نخواهند داشت، بنابراين قند خون افزایش یافته و فرد به ديابت مبتلا ميشود.
دیابت نوع یک در بین کودکان و نوجوانان شایع است.
چک کردن قند خون در کودکان مبتلا به دیابت 4 بار در روز ضروری است.
علائم دیابت در کودکان
-
احساس ضعف دائمی
-
بیحالی و بدخلقی کودک
-
خواب بیش از حد
-
سردرد
-
معده درد
-
عدم علاقه به بازیهای بیرون از خانه و فعالیت های معمول
-
عصبی شدن کودک
-
نوسانات خلقی و روحی
-
آشفتگی کودک
-
رشح چسبناک در ادرار
-
شب ادراری
-
تشنگی زیاد
-
تکرر ادرار
تعداد دفعات مراجعه به دستشویی کودک را همیشه مراقب باشید. از آن جایی که قند خون بالا می رود کلیه ها برای دفع مقدار اضافی قند فعالیت بیشتری کرده و آنرا همراه با آب بصورت ادرار از بدن خارج می کنند و از آن جایی که آب بیشتری از بدن خارج می شود بدن دچار کم آبی شده و کودک بیشتر احتیاج به آب پیدا می کند.
-
از دست رفتن اشتها یا گرسنگی دائمی
-
کودک زیاد غذا میخورد ولی با کاهش وزن روبرو میشود.
کاهش وزن بدون دلیل مشخص به خاطر عدم توانایی بدن در جذب انرژی ازغذاهایی است که مصرف می شود. این موضوع سبب میشود چربیهایی که در سلولها ذخیره شده اند مصرف شده و وزن بدن علیرغم خوردن غذا کاهش می یابد.
-
از خواب بیدار نشدن نیز یکی از علائم خطرناک دیابت در کودکان ست. این حالت ممکن است به علت افت شدید قند خون باشد در این حالت لازم است مقداری ماده ی شیرین مانند آب پرتقال یا یک قاشق پر شکر به کودک خوراند.
علائم كاهش قند خون
افت قند خون بسيار سريع اتفاق ميافتد و ممكن است چند دقيقه بعد از ورزش يا دريافت انسولين بدون خوردن غذاي كافي، رخ دهد
-
عرق کردن
-
لرزیدن
-
گرسنه شدن
علائم افزايش قند خون
-
احساس گرسنگی یا تشنگی
-
تکرر ادرار
-
تاری دید
انواع آزمایش قند خون
در نمونه های خونی تهیه شده از انواع دیابت نوع یک اتوآنتی بادی وجود دارد که بنام ketones معروف است. این ماده بعد ازشکسته شدن چربی در بدن ساخته می شود.
وجود این محصول جانبی در این نوع دیابت بسیار شایع است و می تواند در نمونه های خون یا ادرار افراد دیده شود.
آزمایش قندخون ساده
چنانچه اغلب نشانه های فوق را در کودک خود مشاهده کردید باید پزشک را از آن مطلع کرده و از پزشک بخواهید که برای کودک شما آزمایش اندازه گیری قند خون در خواست کند. اگر قند خون کودک 200 میلیگرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد نشان دهنده ی ابتلا کودک به دیابت است.
آزمایش A1C
برخی از پزشکان چنانچه درمورد نتایج آزمایش ساده ی قندخون اطمینان نداشته باشند برای تایید آزمایش از آزمایش هموگلوبین گلیکوزیه که به آن آزمایش A1C نیز گفته می شود، استفاده می کنند.
این آزمایش میزان قندی را که در خون به هموگلوبین متصل شده است به درصد بیان می کند و از آن جایی که گلبولهای قرمز هر 3 ماه تخریب شده و گلبولهای جدید ساخته می شوند، نتایج این آزمایش نشان دهنده ی میزان اتصال قند به هموگلوبین در طی 3 ماهه گذشته است چنانچه مقدار آن برابر 5/6 درصد یا بالاتر باشد نشانه ی ابتلا کودک به دیابت میباشد.
آزمایش قندخون ناشتا
در این آزمایش بعد از یک شب ناشتا نمونه ی خون از کودک برای سنجش مقدار قند خون تهیه می شود. برای این آزمایش کودک باید به مدت یک شب (حداقل 8 ساعت) چیزی نخورد.
اگر جواب آزمایش بیش از 100 میلیگرم در دسی لیتر باشد نشانه ی Pre- diabetes است و چنانچه برابر با 126 میلیگرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد، نشانه ی ابتلا کودک به دیابت می باشد.
انجام آزمایش قند خون در منزل
همه ی والدین کودکان دیابتی باید یک دستگاه اندازه گیری قند خون یا گلوکومتر در خانه داشته باشند.
تعداد دفعات آزمایش قندخون در روز و زمان انجام آزمایشات را پس از مشورت با پزشک خود مشخص کنید.
چنانچه باید با انسولین کودک خود را درمان کنید،نحوه ی تزریق و محلهای تزریق را از پزشک آموزش ببینید.
آموزش لازم را در هنگام افت قند خون از پزشک جویا شوید.
والدین باید مراقب میزان فعالیت کودک دیابتی خود باشند . تا زمانی که کودک به تنهایی قادر به انجام مسئولیت های مراقبت از بیماری خود نیست ، والدین باید این مسئولیت را با دقت برای او انجام دهند.
ديابت نوع 2 در كودكان
اگر پانكراس فرد نتواند انسولين كافي بسازد يا بافتهاي بدن او نتوانند انسولين را به درستي دريافت كنند، بدن با كمبود انسولين مواجه شده و در نتيجه قند در جريان خون افزایش یافته و فرد دچار ديابت ميشود.
ديابت نوع 2 به مرور زمان سبب آسیب به چشمها، قلب، عروق خوني، اعصاب و كليهها ميشود و همچنين فرد را در برابر بيماريها و عفونتهاي مختلف آسيب پذير ميكند.
در گذشته پزشكان معتقد بودند كه ديابت نوع 2 تنها بزرگسالان را مبتلا ميكند اما امروزه تعداد كودكان مبتلا به ديابت نوع 2 رو به افزايش است.
يك آزمايش قند خون ساده ميتواند نشان دهد كه فرزندتان ديابت دارد يا خير. اگر اين آزمايش مشخص نكند كه فرزندتان ديابت نوع يك دارد يا 2، پزشك تعدادي آزمايش خون ديگر هم براي او تجويز ميكند.
عوامل خطر ابتلا به ديابت نوع 2 در كودكان
⦁ چاقي
⦁ عدم فعالیت مناسب
⦁ سابقه خانوادگي ابتلا به ديابت
علايم ديابت نوع 2 در كودكان
-
تكرر ادرار
-
احساس تشنگي بيش از حد طبيعي
-
كاهش وزن بدون دليل مشخص
درمان ديابت نوع 2
قند خون کودک باید بطور مرتب در طول روز چک شود.
به کودک خود ياد دهيد تا غذاهاي مناسب با بيماري اش را براي خوردن انتخاب كند.
بايد مقدار كربوهيدرات تمام وعدههاي غذايي برابر باشد. اين روش به ثبات سطح قند خون فرزندتان كمك ميكند.
در ميان انواع گروههاي غذايي كربوهيدراتها بيشترين تاثير را بر سطح قند خون ميگذارند. قند، شكر، غلات، سبزيهاي نشاستهاي، شير و ماست كربوهيدرات دارند.
از متخصص تغذيه برای تعیین بهترین رژیم غذایی برای کودک کمک بگیرید.
فرزند خود را به انجام فعالیتهای ورزشی تشویق کنید.
پياده روي بهترين فعاليتي است كه ميتواند داشته باشد.
مراقب باشيد فرزندتان داروهايش را در زمان مشخص وبه مقدار تعيين شده توسط پزشك مصرف كند.
با كنترل وزن و افزایش فعاليت میتوان از ابتلا به دیابت نوع دو پیشگیری کرد.
دیابت به معنای پایان زندگی یا كوتاه شدن آن نیست. برعكس دیابتیها میتوانند 80 یا 90 ساله شوند و بهطور نرمال زندگی باكیفیتی داشته باشند.
دیابت به راحتی كنترل شده و این بیماران با تحت نظر پزشك بودن و تنها نیاز به تزریق و كمی مراقبت در تغذیه به زندگی معمولی خود ادامه میدهند. بیمار با دریافت انسولین میتواند به زندگی خود ادامه دهد، اما بهرغم تلاش پزشكان درمان قطعی یا شیوههای دیگری مثل خوردن یا اسپری انسولین وجود ندارد.
لزوم آموزش آگاهی های لازم درباره دیابت به کودکان
بهطور حتم كودك 7 یا 8 ساله توانایی تشخیص و درمان ندارد و این والدین هستند كه باید با مراقبت به او آگاهی لازم را بدهند. به کودک راجع به زمان تزریق و بیماریاش دروغ نگویید.
سعی كنید او را در كارهای درمانیاش سهیم کنید، از كارهای جزئی مثل آوردن دستگاه گرفته تا آموزش نحوه كنترل قند خون. خلاصه سعی كنید تمام دانستههایتان راجع به بیماری را در اختیار كودكتان قرار دهید.
کودک را نترسانید حالا كه قرار است یك عمر با این بیماری همراه باشد، برایش تصویر وحشتناكی از دیابت ترسیم نكنید. حتما از كادر پزشكی كمك بگیرید تا شما را آگاهتر كنند و هرجا تصور كردید جوابی برای سوالهای فرزندتان ندارید سراغ روانشناس یا كادردرمانی بروید تا كودكتان را دچار بحران نكنید.
كودكان دیابتی هم میتوانند مانند كودك سالم كه به تغذیهاش اهمیت میدهد، غذا و تنقلات مصرف كنند. مصرف شیركاكائو و كیك در صبحانه یا كاكائو صبحانه برای فرزندان سالم هم توصیه نمیشود. درواقع میزان نرمال كالری مورد نیاز كودك دیابتی باکودک غیردیابتی تفاوتی ندارد؛ آنان باید سعی كنند از مواد غذایی كه قند ساده دارد كمتر مصرف كنند و مصرف این قندها به سه یا چهار وعده تقسیم شود.
با آموزش صحیح حتی كودك دیابتی هم میتواند از كیك تولد دوستش بخورد فقط لازم است قبلش قند خونش چك شود.
سازمان بهداشت جهانی میزان قند مورد نیاز را برای همه افراد پنج درصد كالری مورد نیاز هر فرد اعلام كرده كه متاسفانه در بسیاری از كشورها این میزان تا 45 رسیده است.
چك كردن قند كودكان و نوجوانان چهار بار در روز ضروری است. كودكان فعالیت بیشتری دارند و ممكن است در غذا خوردن خیلی محتاط نباشند از این رو برای پیشگیری از افزایش یا كاهش قند بهتر است قندخون مدام چك شود.
به این توصیهها عمل كنید
توصیه هایی به والدین کودکان دیابتی
نشانهها را جدی بگیرید
نشانههای افت قند مانند رنگ پریدگی، لرزش، تغییر در خلق، عصبانبت، تاری دید و گرسنگی اگر ادامه پیدا كند ممكن است كودك را تا مرز تشنج یا كما برساند. افت قند خون بهطور ناگهانی ظاهر میشود. ممكن است كودک در حالیكه مشغول بازی كردن است قندش به یکباره افت کرده و حتی ممكن است نیمه شب و به دور از چشمان شما دچار افت قند شود و به یكباره از خواب بپرد.
خود درمانی نکنید
اگر قند کودک تا حد زیادی پایین آمد، طوریكه هشیار نبود- مثلا در خواب بود یا دور از دسترستان بود، به زور شیرینیجات را در دهانش نگذارید كه ممكن است به آسپره دچار شود. در این مواقع والدینی كه كودك دیابتی دارند حتما آمپول مخصوص این زمان كه هورمون آلفا را بالا میبرد در منزل دارند. اگر تزریق هم نتوانست حال كودك را جا بیاورد سریعا به پزشك مراجعه كنید.
نیم ساعت یکبار چک کنید
در زمان افت قند خون اگر کودک هشیار بود فورا برایش مواد قندی كه سریع جذب میشوند فراهم کنید.
میتوانید 6 یا 7حبه قند را در یك لیوان آب حل كنید و به او بدهید، كمی بعد كه حالش جا آمد غذا برایش آماده كنید. در این مواقع نیم ساعت به نیم ساعت قند کودک را چك كنید تا از نرمال شدن قند مطمئن شوید.
درمان گیاهی ممنوع
باید نسبت به تغییر حالات و رفتار كودكان دیابتی حساس بود. یادتان نرود انسولین در هیچ ماده گیاهی وجود ندارد و تحقیقات جامعی كه اثبات كند با مصرف دارچین، چای و كافئن میتوانیم قند خونمان را تنظیم كنیم، وجود ندارد. از طرفی این بیماری برای مدت كوتاهی همراهمان نیست مصرف درازمدت این گیاهان نیز ممكن است با عوارضی همراه باشد.